Obchodzony 4 lutego Światowy Dzień Walki z Rakiem ustanowiony został podczas Światowego Szczytu Walki z Rakiem zorganizowanym pod egidą prezydenta Francji i dyrektora generalnego UNESCO w lutym 2000 roku w Paryżu. Karta Paryska przyjęta wówczas, miała zobowiązać rządy krajów świata, które ją podpisały, do stworzenia programów zapobiegających i metod leczenia chorób nowotworowych.

Dzień ten ma zwrócić uwagę na to, jak ważna w zapobieganiu chorobom nowotworowym jest profilaktyka. Wiadomo, że wykonywanie badań profilaktycznych to najskuteczniejszy sposób na wczesne wykrycie raka. Dzięki wcześnie postawionej diagnozie  mamy szanse na wyleczenie, a skuteczne leczenie zależy przede wszystkim od wcześnie rozpoczętego leczenia, bo właśnie podstawowym powodem dużej liczby chorych umierających na raka, jest zbyt późne jego wykrycie.

W Polsce od wielu lat choroby nowotworowe stanowią drugą przyczynę zgonów, w wyniku której umiera rocznie przeciętnie 96 tys. osób i stanowi to 25% wszystkich zgonów. Ocenia się, że zachorowania i zgony na nowotwory złośliwe będą systematycznie rosnąć. Prawdopodobnie staną się pierwszą przyczyną zgonów przed 65. rokiem życia zarówno mężczyzn, jak i kobiet. Zjawisko przyrostu liczby zachorowań i zgonów na nowotwory złośliwe w Polsce w ostatnich kilkudziesięciu latach wynika zarówno ze starzenia się ludności Polski, jak i z częstego narażenia populacji Polaków na czynniki rakotwórcze, ale przede wszystkim związane jest ze stylem życia.

Podstawowe cele i kierunki dalszych działań na rzecz ograniczenia epidemii chorób nowotworowych w Polsce określono w Narodowym Programie Zwalczania Chorób Nowotworowych na lata 2016-2024. Działania te mają zahamować wzrost zachorowań oraz zmniejszyć umieralność na nowotwory. Ponadto wszystkie działania powinny być powiązane z upowszechnianiem i wdrażaniem zaleceń Kodeksu Walki z Rakiem. Mają one nauczyć Polaków jak zdrowo żyć, żeby ograniczyć ryzyko chorób nowotworowych, a także zachęcić, żeby częściej zgłaszali się na badania profilaktyczne.

Apele do społeczeństwa o wykonywanie badań profilaktycznych oraz nie lekceważenie nawet najbardziej subiektywnych objawów pogorszenia stanu zdrowia i konsultowanie ich z lekarzem mają prowadzić do wczesnego rozpoznawania nowotworów.

Wiemy, że czy zachorujemy na raka zależy od naszych genów, wieku i trybu życia.  Jednak tylko niewielka część spośród chorób nowotworowych rozwija się w wyniku dziedziczenia określonych predyspozycji. Większość nowotworów to konsekwencja długotrwałego gromadzenia się uszkodzeń DNA. Zdrowy tryb życia może redukować ilość tych uszkodzeń. Trzeba mieć świadomość, że odpowiedzialność za własne zdrowie ponosimy sami, a w świetle naukowych dowodów  profilaktyka zyska wartość medycyny przyszłości. Opracowane w Europejskim Kodeksie Walki z Rakiem 11 zaleceń, których będziemy przestrzegać zmniejszy ryzyko chorób nowotworowych.

11 zasad Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem
1. Nie pal
2. Wystrzegaj się otyłości
3. Bądź codziennie aktywny
4. Spożywaj więcej warzyw i owoców
5. Ogranicz spożycie alkoholu
6. Unikaj nadmiernej ekspozycji na słońce
7. Unikaj substancji rakotwórczych
8. Zaszczep się przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby (WZW) typu B
Weź udział w programach ochrony zdrowia publicznego:
9. Kobiety po 25. roku życia: badania w kierunku raka szyjki macicy
10. Kobiety po 50. roku życia: badania w kierunku raka piersi
11. Kobiety i mężczyźni po 50. roku życia: badania w kierunku raka jelita grubego

Iwona Budrewicz
Oświata Zdrowotna i Promocja Zdrowia
Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna
w Kamieniu Pomorskim